چهار خصوصیت “تبرّی”

 ( لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ أُولئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ یُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُون) (مجادله/22)

هرگز مردمى را که ایمان به خدا و روز قیامت آورده‏اند چنین نخواهى یافت که دوستى با دشمنان خدا و رسول او کنند هر چند آن دشمنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشان آنها باشند. این مردم پایدارند که خدا بر دلهاشان (نور) ایمان نگاشته و به روح (قدسى) خود آنها را مؤید و منصور گردانیده و آنها را به بهشتى داخل کند که نهرها زیر درختانش جارى است و جاودان در آنجا متنعّمند، خدا از آنها خشنود و آنها هم از خدا خشنودند، اینان به حقیقت حزب الله هستند، الا (اى اهل ایمان) بدانید که حزب الله رستگاران عالمند.

آیه فوق می تواند حاوی نکات زیر باشد:

الف) مومنی که دارای “تبرّی” است خداوند متعال در هنگامه فتنه و لغزش روزگار و در سکرات موت و جان دادن, ایمان را در قلب او ثابت و مستحکم ساخته و با دین و عقیده صحیح او را به سوی خود منتقل می سازد. ( اولئک کتب فی قلوبهم الایمان )  و این بر خلاف مومنی است که فقط در جنبه تولّی و محبت اهل بیت علیهم السلام اعتقاد داشته و در تبری و بغض ضعیف الاعتقاد و فاقد ظهور عملی می باشد. و برای پرواز به سوی قله های معرفت و کمال از یک بال بهره می گیرد. فلذا با اولین وزش تندبادِ فتنه روزگار لغزیده و در معرض سقوط ورطه های ضلالت و گمراهی قرار می گیرد . چرا که به تعبیر قران کریم ایمان در قلوب مومنین بر دو قسم: ایمان مستقر و ایمان ثابت . و یا به تعبیر دیگر ایمان ودیعه ای و عاریه ای ( فمستقر و مستودع ) (انعام/98) و ایمان زمانی در قلب مومن استقرار و ثبات پیدا می کند که هر دو بال تبری و تولی برای عروج و پرواز انسان مومن مهیا گردد .

ب) مومنی که دارای تبری است مورد تایید خداوند سبحان به واسطه روح می باشد . ( و ایّدهم بروحٍ منه ) همان گونه که امام صادق علیه السلام خطاب به هشام بن حکم فرمودند :

تا مادامی که تو با زبان خود ما را یاری دهی مورد تایید به واسطه روح القدس خواهی بود . و هشام بن حکم از کسانی بود که در برائت و تبری از دشمنان اهل بیت علیهم السلام و تبلیغ و ترویج در این راه در خدمت امام صادق علیه السلام سرآمد بود .

ج) مومنی که دارای تبری است وارد در بهشت رضوان خداوند و او را از خدایش راضی و خدایش نیز از او راضی است . ( یُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ )

د) فقط آن دسته از مومنین در زمره حزب الله قرار دارند که در کنار تولی و محبت جنبه تبری و بغض در آنان نیز تقویت شده باشد. ( لا تَجِدُ قَوْماً… أُولئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُون )

عوامل ولایت گریزی

1-  ضعف ایمان و اعتقادات مذهبی

2-  غلبه هوای نفس

3-  دلبستگی های فامیلی،حزبی و ...

4- شرایط غبار آلود فتنه

5- افراط و تفریط

6- تأثیرپذیری از شایعات

ولایت مداری و بصیرت :

«بصیرت» و «بصر» از لحاظ لغوی از یک ریشه می باشند، « بصر» به معنای چشم سر(چشم ظاهری)و «بصیرت» به معنای چشم دل(چشم باطنی)است و به عبارت بهتر بصیرت یعنی روشن بینی.

امیرالمؤمنین(علیه السلام) میفرماید: «فقد البصر أهون من فقد البصیره »(چشم نداشتن آسان تر از بصیرت نداشتن است)چرا که کوری ظاهری یک نقص موقت دنیوی است ولیکن عدم بصیرت موجب انحراف از جاده حق و سقوط در عذاب ابدی است.

خداوند متعال در باره منحرفین می فرماید: « فإنها لاتعمی الأبصار و لکن تعمی القلوب التی فی الصدور»(چشم های ظاهری آنها کور نیست ولیکن چشم دل آنها کور می باشد)کوردل بودن یعنی حق و حقیقت را ندیدن.

لزوم بصیرت :

در قرآن کریم آمده است: « قل هذه سبیلی أدعوا إلی الله علی بصیره أنا و من اتبعنی ... »(یوسف/108)(ای پیامبر! بگو این معارف و احکام اسلام راه من است و من به سوی خدا دعوت می کنم،من و پیروانم با بصیرت در این راه قدم بر می داریم)صدر و ذیل این آیه بیان گر این نکته مهم است که اسلام راهی را به ما نشان می دهد که باید با بصیرت و روشن بینی آن را طی کنیم.

شکی نیست که اسلام دین تسلیم و اطاعت محض و بی چون و چرا از خدا و ولی خداست،اما باید دانست که تسلیم محض خدا و ولی او بودن به معنای اطاعت کورکورانه نیست.                                                   

روشن بین بودن منافاتی با پیروی از رهبر الهی ندارد بلکه اساساً بصیرت داشتن بدون پیروی از رهبر الهی ممکن نیست.شخص ولایت مدار مانند کسی است که خود چراغی در دست ندارد اما پشت سرکسی حرکت می کند که چراغ در دست اوست، بدیهی است که این چراغ هرچند در دست نفر دوم نمی باشد ولی برای او هم روشنی می بخشد،ولیکن بهره بردن از این روشنایی مادامی است که پشت سر نفر اول حرکت کند و از او جدا نشود.

ممکن است این سؤال به ذهن بیاید که با وجود ولی فقیه در جامعه اسلامی چرا باز هم عموم افراد نیازمند بصیرت هستند؟

پاسخ به این سؤال این است که اولاً دشمن با مطرح کردن معصوم نبودن ولی فقیه و ایجاد شبهات دیگر و ارائه تحلیل های گوناگون و فریبنده برخی از افراد غافل را نسبت به اوامر رهبری سست و مردد می نماید.

ثانیاً گاه پیش می آید که ولی فقیه به خاطر مصالحی نمی تواند برخی مطالب را صراحتاً بیان نماید و به اشاره و کنایه و بیان شاخصه ها بسنده می کند.

معنای بصیرت در اینجا این است که انسان بصیر، همواره با آگاهی از همه مسائل روز و برخورداری از تحلیل صحیح و عمیق از آنها و پی گیری مستمر مواضع و بیانات رهبری ، خواسته های واقعی رهبری را تشخیص داده و این خواسته ها را مطابق مصالح جامعه اسلامی بیابد و با اطمینان هر چه بیشتر به راه خود ادامه دهد.

امروزه مهم ترین عاملی که نظام اسلامی را تهدید می کند همان است که رهبر معظم انقلاب از آن به جنگ نرم تعبیر فرموده اند و ایجاد فتنه یکی از اهداف جنگ نرم می باشد.از طرف دیگر بهترین و مؤثرترین عامل برای مقابله با فتنه گران چیزی جز «بصیرت» نمی باشد.

منابع و مآخذ:

هادوی تهرانی, مهدی- ولایت و دیانت

جوان آراسته، حسین - مبانی حکومت اسلامی 

مسلم شوبکلائی- شاخص های ولایتمداری

حسین شیدائیان -ولایت و ولایتمداری از دیدگاه امام و رهبر             

سایت مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه